admin

Galicia recibe a una delegación institucional de Honduras para intercambiar experiencias no sector marisqueiro

• A visita forma parte da asistencia técnica que CETMAR presta no país americano para reforzar competencias no sector marisqueiro.

Santiago de Compostela, 8 de setembro de 2025 – O Centro Tecnolóxico do Mar (CETMAR) recibe entre o 8 e o 12 de setembro unha delegación institucional de Honduras, no marco da asistencia técnica que o centro presta a Enxeñeiros Sen Fronteiras Galicia para o fortalecemento das capacidades das institucións con competencias no sector marisqueiro no Golfo de Fonseca. Honduras é considerado un país estratéxico para a Cooperación Galega pola súa ligazón histórica e pola tradicional presenza e labor desenvolto polos axentes galegos de cooperación neste Estado.

A delegación hondureña está composta por seis persoas con experiencia en programas de desenvolvemento e xestión de recursos acuáticos. Representantes da Universidade Nacional Autónoma de Honduras (UNAH-Choluteca), o Comité para a Defensa e Desenvolvemento da Flora e Fauna do Golfo de Fonseca (CODDEFFAGOLF) e a Dirección Xeral de Pesca de Honduras (DIGEPESCA)

Durante a súa estadía en Galicia os participantes manterán reunións e visitas técnicas con expertos e entidades do sector pesqueiro e marisqueiro.  Serán recibidos na Consellería do Mar da Xunta de Galicia, onde coñecerán a experiencia galega na ordenación e control da pesca e o marisqueo, e na Subdirección Xeral de Cooperación Exterior. A través desta visita técnica de intercambio preténdese trasladar a experiencia acumulada en Galicia para a regulación, organización e profesionalización do sector marisqueiro e, ademais, intercambiar experiencias e información sobre cuestións actuais que están a afectar ao marisqueo no Golfo de Fonseca, como é o caso de eventos de alta mortalidade de moluscos, do mesmo xeito que acontece aquí en Galicia.

O programa complétase con visitas a lonxas, cofradías e empresas comercializadoras de peixe e marisco. O obxectivo é coñecer de primeira man a actividade diaria no sector, así como experiencias na promoción do turismo mariñeiro e coñecer os sistemas de trazabilidade e etiquetado dos produtos. CETMAR acompañará á delegación en todas as actividades e facilitará o intercambio coas entidades galegas participantes.

Ademais das visitas, a axenda inclúe varias sesións de traballo. A primeira é un intercambio de experiencias sobre a mortalidade de moluscos en Galicia y Honduras, un encontro para a valoración dunha posible colaboración entre universidades galegas e hondureñas, orientada a reforzar a formación e a investigación vinculadas ao sector marisqueiro.

Tamén está prevista unha reunión de traballo cunha investigadora do Centro Oceanográfico da Coruña na que se valorarán as posibilidades de avaliación de pesquerías pobres en datos e se proporán modelos e técnicas.

Esta visita enmárcase no proxecto “Mellora da sustentabilidade da actividade marisqueira de grupos de mulleres no sur de Honduras, Fase 2”, financiado por Cooperación Galega e liderado por Enxeñeiros sen Fronteiras. O obxectivo do proxecto é mellorar a autoxestión dos grupos para a obtención de ingresos a través da actividade marisqueira, así como fortalecer a gobernanza do sector, de cara a unha mellor sustentabilidade nun sentido amplo.

No marco deste proxecto, o CETMAR colabora tecnicamente para establecer procesos de xeración e xestión do coñecemento para a recuperación e sustentabilidade do recurso marisqueiro no Golfo de Fonseca, así como o fortalecemento das capacidades dos titulares de obrigas (TTOO) con competencias no sector marisqueiro.

Segundo Nacións Unidas, no ano 2025 Honduras ten un Índice de Desenvolvemento Humano de 0,645, o que o sitúa na posición 139 entre 193 países a nivel mundial e como un dos países de menor IDH de América Latina. É por iso que Honduras continúa a ser un dos países prioritarios de actuación no marco do V Plan Director da Cooperación Galega 2023-2026.

Máis de 100 produtores participan nos primeiros obradoiros de Capacitamex sobre o ciclo de vida do mexillón en Galicia

• Esta acción da Consellería do Mar, coordinada polo Centro Tecnolóxico do Mar, levou a cabo cinco obradoiros en diversas localidades onde abordouse os factores ambientais que inflúen na reprodución deste bivalvo
• Técnicos investigadores do Centro de Investigacións Mariñas (CIMA), de Vilanova de Arousa, presentaron os resultados do seguimento da abundancia de mexilla no intermareal da comunidade
• Tamén amosaron os dous visores dispoñibles na web de Apromex, un que identifica os puntos de mostraxe e outro que facilita a información da abundancia de larvas elaborado polo Intecmar

O sector mexillón de Galicia e a comunidade científica reúnense nos obradoiros de Capacitamex para compartir coñecementos. Esta iniciativa da Consellería do Mar, cofinanciada polo Fondo Europeo Marítimo de Pesca e Acuicultura (Fempa), está a poñer en valor a importancia do coñecemento sobre o ciclo do mexillón e os factores ambientais que inflúen na súa reprodución. A actividade está a ser coordinada polo Centro Tecnolóxico do Mar (CETMAR), que informa ás Asociacións de Produtores de Mexillón de Galicia das liñas desta iniciativa invitándoas a colaborar na organización dos obradoiros.

Realizáronse ata agora 5 obradoiros en diversas localidades, participando Amegrove, Socomgal e as once delegacións de Opmega, cunha boa acollida e participación de socios e socias de todas as rías baixas. Estes obradoiros foron concibidos como momentos de encontro entre expertos investigadores e o sector produtor de mexillón, participando máis de 100 produtores, que amosaron o seu interese por coñecer os resultados dos estudos relacionados coas primeiras fase do ciclo do mexillón, dende abundancia de larvas á dispoñibilidade de cría de mexillón (mexilla).

Deste xeito, técnicos investigadores do Centro de Investigacións Mariñas (CIMA), de Vilanova de Arousa, presentaron os resultados do seguimento da abundancia de mexilla no intermareal de Galicia. Trátase de series de datos de varios anos, obtidas mediante mostraxes que se están a facer periodicamente, e que se retomarán previamente á campaña de recollida de mexilla que comeza en decembro. Debateuse sobre a importancia de obter series de datos longas, para poder avanzar no coñecemento do comportamento deste recurso, e chegar a estimar a súa abundancia no litoral.

Pola súa banda, investigadoras do CINBIO da U-Vigo explicaron o sistema de análise de densidade larvaria de bivalvos nas rías galegas: dende a recollida de mostras semanais, así como o novidoso sistema de marcaxe con anticorpos para identificar e contar as larvas de mexillón nesas mostras.

Visores web

Para acceder a esta información, técnicos da Unidade Tecnolóxica do Mar (Utmar-Cetmar) amosaron dous novos visores web. O primeiro identifica os puntos de mostraxe, e informa da abundancia da cobertura de mexilla en rocha, caracterizando o seu tipo e dando acceso a imaxes das mostraxes. O segundo visor facilita o acceso á información de abundancia de larvas que se viña publicando no Intecmar en formato de informes semanais. Ambos os dous visores están dispoñibles na sección de recursos da páxina web apromex.gal.

Nos obradoiros tamén se expuxo, por parte de investigadores do Instituto de Investigacións Mariñas (IIM-CSIC) de Vigo, a relación entre afloramento, produtividade das rías e a dispoñibilidade de mexilla. Amosando como, grazas aos datos de recollida de mexilla cedidos por diversas asociacións, foi posible realizar estudos científicos que os relacionan coas variables medioambientais, e que poderán facilitar o deseño de ferramentas predictivas. Por último, e afondando na importancia de dispoñer de datos robustos e fiables, presentouse a aplicación móbil para a declaración de obtención de cría de mexillón (MOVTIC), tanto para recollida no medio natural, como en cordas colectoras.

Próximos obradoiros

Estas xornadas concluíron cun momento de debate informal, onde os investigadores e técnicos puideron recoller observacións e comentarios directamente dos asistentes. As conversas están a enriquecer as liñas de investigación, pero tamén permiten plantexar melloras nas ferramentas amosadas, co fin de facilitar o seu uso por parte do sector, e garantir unha maior calidade da información recollida. Igualmente permitiron establecer novos contactos entre os participantes para iniciar futuras colaboracións.

Os próximos obradoiros comezarán a programarse en setembro, co fin de continuar facilitando o acceso ás ferramentas de xestión da mexilla durante a próxima campaña de recollida deste recurso.

Galicia lidera a investigación mariña con novos avances en ciencias do mar e economía azul

• A Xunta analiza cos responsables do Programa de Ciencias Mariñas os avances e resultados acadados en Galicia
• Observación mariña, acuicultura sostible e transferencia de coñecemento: pilares estratéxicos para o futuro do litoral galego
• Resultados clave e ferramentas innovadoras para a xestión sostible, a resiliencia e a adaptación ao cambio climático

O equipo responsable da coordinación do Programa de Ciencias Mariñas de Galicia reuniuse este martes na sede da Consellería do Mar coa conselleira, Marta Villaverde, para trasladarlle de primeira man os principais resultados a acadar e o impacto que as accións desenvolvidas terán tanto nos diferentes sectores vinculados ao Mar, como no reforzo do papel de Galicia como territorio líder no ámbito da investigación mariña a nivel estatal e europeo.

Entre os avances máis destacados presentados figuran o desenvolvemento dunha estratexias de observación e monitorización oceánica, apoiada, entre outras, en ferramentas de mapeo da información mariña como FARO e a Plataforma Big Data, que integra e procesa grandes volumes de datos con control de calidade e acceso unificado. Estes recursos consolidan o camiño cara a unha gobernanza baseada en datos e reforzan a sustentabilidade do litoral galego.

No marco desta estratexia, Galicia conta agora con novas ferramentas para optimizar a xestión do medio mariño e dos seus recursos, mellorar a resposta fronte a ameazas ambientais e anticiparse aos impactos do cambio climático. Entre elas destacan a plataforma integrada para a obtención automatizada de datos bioxeoquímicos instalada nos Duques de Alba da ponte de Rande na ría de Vigo, que complementa a rede de estacións oceano-meteorolóxicas do Observatorio Costeiro da Xunta de Galicia; os sistemas de detección de riscos e episodios de contaminación; as ferramentas para o seguimento da trazabilidade, calidade e seguridade dos produtos mariños; os modelos predictivos; os sistemas de alerta temperá; e os simuladores multiescala que sentan as bases do xemelo dixital mariño de Galicia.

No ámbito da acuicultura sostible, o Programa avanzou na creación de ferramentas xenómicas para mellorar a resistencia a enfermidades e a xestión de toxinas en especies como mexillón, ameixa e ostra, mediante chips multiespecie, protocolos de selección e software de análise xenética xa aplicables en criadeiros comerciais, así mesmo optimizouse a criopreservación e o cultivo larvario. Tamén se incorporaron técnicas moleculares avanzadas para a detección e seguimento de larvas no medio natural, favorecendo unha xestión máis eficiente dos recursos marisqueiros. No eido da acuicultura multitrófica (IMTA), valídanse sistemas offshore e de recirculación (RAS) baseados no cultivo integrado de peixes, macroalgas e bacterias beneficiosas, optimizando o uso de nutrientes e reforzando a resiliencia produtiva.

O Programa incorpora o ámbito das ciencias sociais para mellorar a comunicación, a transferencia de resultados e a avaliación do impacto socioeconómico das investigacións. Neste eido, destaca a construción do modelo Ocean Health Index (OHI), que permite identificar vulnerabilidades e conflitos de uso, así como a realización dunha análise Input-Output e dunha Matriz de Contabilidade Social, ferramentas que facilitan avaliar a interdependencia económica da pesca e integrar de maneira conxunta os efectos socioeconómicos e ambientais. No eido da transferencias na reunión presentáronse as conclusións da análise transversal das unidades de coñecemento do Programa potencialmente transferibles, que suman un total de 184, agrupadas nun catálogo de resultados —entre os que se inclúen informes, software, ferramentas, patentes e outros—, e que constitúen achegas clave do Programa para contribuír á construción dunha economía azul innovadora, resiliente e baseada no coñecemento.

Na xuntanza trasladouse á conselleira a invitación ao evento “Dos Avances ao impacto: II Encontro cos Sectores do Mar”, que terá lugar o 24 de outubro de 2025, dando continuidade ao primeiro encontro celebrado o 13 de decembro de 2024, ao que asistiron 239 persoas, das cales un 33 % pertencían a entidades externas ao Programa.

O encontro pechouse comunicando á conselleira que a reunión final a nivel estatal celebrarase os días 7, 8 e 9 de outubro en San Pedro de Pinatar (Murcia). Este encontro ofreceralle ao Programa de Ciencias Mariñas unha nova oportunidade para amosar a súa coordinación activa coas sete comunidades autónomas que integran o Plan Complementario ThinkInAzul, pechando o ciclo anual de seguimento e planificación conxunta tras un ano de intensa actividade en reunións periódicas e nos tres grupos de traballo creados en 2024.

Máis sobre o Programa de Ciencias Mariñas

O Programa de Ciencias Mariñas ten como finalidade mellorar a resiliencia e a xestión sostible dos ecosistemas e recursos mariños galegos, especialmente ante o cambio climático; impulsar a sustentabilidade e a innovación no sector pesqueiro e acuícola; e potenciar a transferencia de coñecemento ao tecido socioeconómico vinculado ao mar.

Este conta cun orzamento total de dez millóns de euros, dos que seis proceden do Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia a través dos fondos Next Generation do Estado e os outros catro millóns son achegados pola Xunta de Galicia mediante o Fondo Europeo Marítimo e de Pesca (FEMP) e o novo Fondo Europeo Marítimo, de Pesca e de Acuicultura (FEMPA). A súa rede científica está formada por preto de catrocentos investigadores que integran as tres universidades galegas —A Coruña, Santiago de Compostela e Vigo—, catro centros dependentes do CSIC e seis centros da comunidade, entre os que se atopan o Centro de Supercomputación de Galicia (CESGA), o Centro Tecnolóxico do Mar-Fundación Cetmar, o Centro de Investigacións Mariñas (CIMA), o Instituto Galego de Formación en Acuicultura (Igafa), o Instituto Tecnolóxico para o Control do Medio Mariño de Galicia (Intecmar) e MeteoGalicia.